Een vast of een variabel contract?

Bij een vast contract betaal je dezelfde prijs per verbruikte kilowattuur (kWh) zolang het contract loopt, meestal één jaar. Een variabel contract volgt periodiek de prijsschommelingen op de energiemarkt.

Volgens het markrapport elektriciteit en gas 2023 van de VREG kostte een in 2023 aangegaan contract met een vaste energieprijs met een jaarafname van 3.500 kWh, gemiddeld 1.577,42 euro. Voor een contract met variabele energieprijs was dit gemiddeld 1.169,17 euro. Dat grote verschil weerspiegelt de onzekerheid op de energiemarkten na de energiecrisis in 2022. In 2024 was zo'n vast contract nog altijd gemiddelde 254 euro duurder dan een variabel contract

Een vast contract beschermt je tijdelijk tegen prijsstijgingen maar dat is niet gratis. De leverancier rekent het risico dat hij loopt door in wat je betaalt. De leverancier weet immers niet vooraf met zekerheid hoe de prijzen zullen evolueren op de energiemark waar hij zelf elektriciteit aankoopt. Het is daarom logisch dat, over meerdere jaren gezien, een vast contract het duurste is.

Een dynamisch contract?

Sinds 2021 is er een derde mogelijkheid: een dynamisch contract waarbij het tarief elk uur kan variëren. Je kan op je pc of smartphone zien hoeveel elektriciteit elk uur van de volgende dag zal kosten.

Heb je zonnepanelen? Met een dynamische contract verandert de vergoeding voor de zonnestroom die je niet zelf verbruikt maar injecteert in het elektriciteitsnet ook per uur.

Een dynamisch contract kan alleen als je een digitale meter hebt. Als je elektrisch verwarmt met een uitsluitend nachttarief kan je geen dynamisch contract afsluiten.

Volgens het markrapport elektriciteit en gas 2023 van de VREG was, voor gezinnen met een gemiddeld verbruiksprofiel, een dynamisch contract in dat jaar de goedkoopste keuze met gemiddeld 1.095,37 euro. Ook in 2024 was een dynamisch contract iets goedkoper dan een variabel contract. In de berekening van de VREG (de naam is inmiddels aangepast tot Vlaamse nutsregulator) werd nog geen rekening gehouden met een aanpassing van het verbruikersgedrag. Het voordeel wordt groter als je een inspanning doet om een deel van de je verbruik te verschuiven van de dure naar de goedkope uren.

Om misverstanden te vermijden: de prijsvergelijking van de VREG geldt niet voor wie een sociaal tarief geniet want dat is vanzelf voordelig.

De goedkoopste uren?

Het dynamisch tarief is gebaseerd op de prijzen op de groothandelsbeurzen waar leveranciers elektriciteit kopen voor de dag daarna.

De prijs wordt bepaald door vraag en aanbod van elektriciteit

• De vraag: als veel mensen ’s avonds thuiskomen en elektrische kookplaten en andere toestellen inschakelen, is er veel vraag naar elektriciteit. Er is weinig vraag in het weekend en op feestdagen als veel bedrijven gesloten zijn.
• Het aanbod varieert vooral met de beschikbare hernieuwbare energie. Er is veel aanbod van goedkope groene elektriciteit als het hard waait of als de zon schijnt. Miljoenen zonnepanelen in ons land zijn op het zuiden gericht en produceren het meest tussen 9 en 16 uur.

Doorgaans is elektriciteit het goedkoopst van middernacht tot 6 uur ’s morgens en buiten de ochtend- en de avondverbruikspieken.

Krijg je geld als je stroom verbruikt bij negatieve stroomprijzen?

Je kan flink besparen door je verbruik af te stemmen op de goedkoopste uren. Zelfs negatieve stroomprijzen komen voor, vooral op zonnige zondagen.

In 2022 waren er 112 uren met negatieve energieprijzen, in 2023 al 222 en in 2024 zelfs 404 uren. In augustus 2025 stond al vast dat 2025 een nieuw recordjaar wordt voor het aantal uren met negatieve prijzen.

Maar echt verdienen aan negatieve stroomprijzen is moeilijk. Je betaalt immers nog altijd nettarieven en andere kosten. Je kan dus pas echt geld terugkrijgen als de stroomprijs lager ligt dan al die bijkomende tarieven en kosten. Dat komt slechts heel uitzonderlijk voor.

Wie heeft voordeel met een dynamisch contract?

Je moet vooral naar je eigen verbruiksprofiel kijken. Daarbij gelden volgende principes:

• Wie overdag vaak thuis is, kan makkelijker een deel van zijn verbruik verschuiven naar de goedkope uren. ’s Middags elektrisch koken is voordeliger dan ’s avonds Je wasmachine, droogkast, en vaatwasser sturen naar de goedkope uren is geen grote inspanning.
• Een dynamisch contract wordt echt interessant als je verwarmt met een warmtepomp en vooral als je elektrisch rijdt en thuis kan laden. Een warmtepomp en een elektrische auto zijn grote verbruikers. De warmtepomp kan je sturen naar de goedkopere uren, de auto zelfs naar de goedkopere dagen. Je kan in de winter immers niet zomaar een paar dagen stoppen met verwarmen als de prijzen hoog zijn. Wachten met het laden van een elektrisch auto kan vaak wel.
• Heb je zonnepanelen dan moet je vooral je verbruik concentreren in de dag zodra je een digitale meter hebt. De gunstigste uren hangen af van de oriëntatie van de panelen. Vooral als je thuis een elektrische auto oplaadt, kan een dynamisch contract voordelig zijn als aanvulling op de productie van eigen zonnestroom. Door thuis op te laden tijdens zonnige zondagen vermijd je ook de vaak vrij hoge negatieve injectieprijzen van het moment.
• Wie niet alleen zonnepanelen maar ook een thuisbatterij heeft geplaatst, kan zijn investering rendabeler maken met een dynamisch contract. Maar we hebben geen cijfers beschikbaar die aantonen of het rendabel is om zo’n thuisbatterij te installeren. Als je het toch doet: voor een gemiddelde zonnepaneleninstallatie van 4 kilowattpiek (kWp) is een thuisbatterij met een capaciteit van niet meer dan 4 tot 6 kWh aan te raden voor een zo goed mogelijke verhouding tussen investering en opbrengst.

Twijfel je nog? Baseer je op cijfers

Een analyse van je verbruik per kwartier (en van de injectie als je zonnepanelen hebt) kan duidelijk maken of een dynamisch contract voordelig is voor jou. Je moet daarvoor, nadat de digitale meter is geïnstalleerd, je kwartierwaarden activeren op www.mijnfluvius.be. De uitleg vind je op Hier zie je hoe je je verbruikshistoriek en kwartierwaarden aanvraagt.

Ook voordelen voor milieu en klimaat

Elia, de beheerder van het Belgische hoogspanningsnet, waarschuwde  al in 2024 voor te grote overschotten van elektriciteit op momenten met veel zonne-energie en weinig verbruik. Oorzaak was de hoge beschikbaarheid van de kerncentrales en de grote stijging van het aantal zonnepanelen

Elia moet zorgen voor stabiliteit op het net en dus vraag en aanbod in evenwicht houden. Dynamische contracten verlagen de vraag naar elektriciteit in de uren dat het verbruik piekt en verhogen de vraag naar elektriciteit als er overschot is. Dynamische contracten helpen dus bij de verdere uitbouw van schone, hernieuwbare energie.

Vergelijk de prijzen van de leveranciers

Elke leverancier heeft zijn eigen prijsformule en rekent abonnementskosten aan.

In de V-test van de VREG  (https://vtest.vreg.be) kan je de prijsformules en de kosten van verschillende leveranciers vergelijken. Bij de resultaten kan je aanduiden of je kiest voor een vast, variabel of dynamisch tarief.